Πάρνηθα: Οδηγίες για τον επισκέπτη.

• 5 12 Mar 2021
• georgemyzalis

Πάρνηθα: Οδηγίες για τον επισκέπτη.

Sorry, this entry is only available in Greek. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Η Πάρνηθα βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Αττικής, σε απόσταση 20 χλμ. (σε ευθεία γραμμή) ή 36 χλμ.  οδικώς από την Αθήνα.  Καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση της Αττικής και μαζί με τα όρη Πεντέλη, Υμηττός και Αιγάλεω – Ποικίλο περικλείει την πρωτεύουσα και τα περίχωρα αυτής.  Η πρόσβαση στον Εθνικό Δρυμό μπορεί να γίνει εύκολα είτε με αυτοκίνητο είτε με το τελεφερίκ από τη θέση Μετόχι έως το ξενοδοχείο Μον Παρνές και από τις εισόδους της Φυλής και του Τατοίου.

Στην Ελλάδα έγινε από πολύ νωρίς κατανοητή η ανάγκη διαφύλαξης της φυσικής κληρονομιάς και διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας ευρύτερων περιοχών της χώρας, με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων.  Το 1961, ιδρύθηκε ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας με το Β.Δ 644/1961 και σχεδιάστηκε η αρχική διαχείρισή του.

Σύμφωνα με το ιδρυτικό Διάταγμα ο Δρυμός αποτελούνταν από τον πυρήνα, που περιλάμβανε  τον κεντρικό όγκο του Δρυμού και είχε έκταση 38.000 στρέμματα, και μια περιφερειακή ζώνη έκτασης 250.000 στρεμμάτων.  Έπειτα από την καταστροφική πυρκαγιά του 2007 η οποία αφάνισε 10.500 στρ πευκοδάσους, 21.800 στρ ελατοδάσους και 4.300 στρ αείφυλλων πλατύφυλλων, εκδόθηκε Προεδρικό Διάταγμα “προστασίας του ορεινού όγκου της Πάρνηθας” (ΦΕΚ 336/24-7-2007) σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκαν ζώνες προστασίας, με την ζώνη απολύτου προστασίας να αυξάνεται στα 110.000 στρέμματα.

Το υψομετρικό εύρος του Δρυμού κυμαίνεται από 400μ περίπου (Νότιο Μετόχι) έως 1.413μ (Καραβόλα), με υψηλότερες κορυφές το Όρνιο (1.350μ) το Αβγό (1.201μ) και την Κυρά (1.160μ).

Η περιοχή της Πάρνηθας ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Στερεάς Ελλάδας, στις Περιφερειακές Ενότητες  Ανατολικής και Δυτικής Αττικής.

Διοικητικά υπάγεται σε 4 Καλλικρατικούς Δήμους.  Στον Δήμο Αχαρνών, στο Δήμο Φυλής, στο Δήμο Διονύσου και στο Δήμο Ωρωπού.

Δασικώς υπάγεται στα Δασαρχεία Πάρνηθας, Καπανδριτίου και στη Διεύθυνση Δασών Ανατολικής Αττικής.

Η διαχείριση του Εθνικού Δρυμού έχει ανατεθεί στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, στο Διοικητικό Συμβούλιο του οποίου συμμετέχουν εκπρόσωποι της Περιφέρειας, του Δασαρχείου Πάρνηθας, των Δήμων, των Υπουργείων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.

Χλωρίδα – Βλάστηση 

Στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας έχει εξακριβωθεί η παρουσία 1.100 φυτικών ειδών.  Τα περισσότερα από αυτά τα φυτά είναι χαρακτηριστικά της μεσογειακής βλάστησης όπως η χαλέπιος Πευκη, το πουρνάρι, το φυλλίκι, η αριά, η κουμαριά, η βελανιδιά, ο οξύκεδρος, τα ρείκια, τα σπάρτα, οι αγριολεύκες, τα σχίνα, οι μυρτιές, οι κουτσουπιές και πολλά άλλα.

Στις υγρές περιοχές θα συναντήσουμε βλάστηση που  αγαπά το νερό, όπως πλατάνια, ιτιές, λεύκες, φράξους και κορομηλιές, ενώ στους βράχους, τις πλαγιές και τα λιβάδια θα μετρήσουμε πλήθος λουλουδιών που χρωματίζουν το τοπίο του βουνού κυρίως την Άνοιξη:  ορχιδέες, τουλίπες, κρίνοι, κρόκοι.  Δύο είδη είναι αποκλειστικά ενδημικά της Πάρνηθας η καμπανούλα και το αγριογαρύφαλλο.   Πέρα από τα κοινά είδη υπάρχουν πάνω από 100 είδη με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είτε επειδή τα συνατά κανείς μόνο στην Ελλάδα (ενδημικά), είτε επειδή είναι σπάνια.  Χαρακτηριστικό τέτοιο φυτό είναι η κεφαλληνιακή ελάτη (Abiescephalonica).

Το όμορφο ελατοδάσος που περιβάλλει τις κορυφές του βουνού, είναι μοναδικό σε όλη την Αττική και συμβιώνει με την μαύρη πεύκη (Pinus nigra).  Περιφερειακά του βουνού συναντάμε πευκοδάση που αποτελούνται από χαλέπιο πεύκη (Pinus Halepensis),  ενώ  αν φτάσουμε σε μεγαλύτερα υψόμετρα θα βρούμε το πεύκο να αναμιγνύεται με το έλατο και τον οξύκεδρο (Juniperus oxycedrus),  ενώ άλλοτε αναμιγνύεται με θάμνους όπως πουρνάρια και κουμαριές.  Το φθινόπωρο μπορούμε να παρατηρήσουμε μία πλούσια ποικιλία μανιταριών.   Αν και αποτελούν νόστιμη και θρεπτική τροφή, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί από τα 81 είδη της Πάρνηθας, πέντε είναι δηλητηριώδη και ένα θανατηφόρο!

Πανίδα στην Πάρνηθα

Στην Πάρνηθα συναντάμε 42 από τα 116 είδη θηλαστικών της χώρας.  Από αυτά τα 35 είναι προστατευόμενα και μάλιστα τα 23 σπάνια και απειλούμενα.

Σήμερα ο κυριότερος εκπρόσωπος της πανίδας της Πάρνηθας είναι το κόκκινο ελάφι (Cervus Elaphus).  Σύμφωνα με καταγραφή που πραγματοποίησε ο Φορέας Διαχείρισης τον Απρίλιο του 2012 ο πληθυσμός των ελαφιών ανέρχεται περίπου στα 1000 άτομα.  Επίσης υπάρχει  ένας μικρός αλλά αξιόλογος πληθυσμός κρητικού αίγαγρου (Carpus aegagrus ssp. Cretica) ο οποίος ζει ελεύθερα στις βραχώδεις εκτάσεις του Δρυμού.

Παρατηρούνται τέλος και μεμονωμένες ομάδες ζαρκαδιών.  Άλλα θηλαστικά όπως ο λαγός, η αλεπού, το κουνάβι, ο σκίουρος, ο σκαντζόχοιρος, πουλιά όπως το ξεφτέρι, ο γκιώνης, ο κοκκινολαίμης, ο χρυσαετός, το σαΐνι, ο τσαλαπετεινός, η καρδερίνα, το αηδόνι, ερπετά όπως οι χελώνες, τα φίδια  και οι σαύρες, αλλά και αμφίβια όπως σαλαμάνδρες, τρίτωνες, φρύνοι και βάτραχοι, συμπληρώνουν το πάζλ της πλούσιας πανίδας της Πάρνηθας.  Αναρίθμητα όμως είναι και τα έντομα, που την Άνοιξη θα μας εντυπωσιάσουν με την ποικιλία και τα χρώματά τους.

Σπήλαια – Βάραθρα – Πηγές

Το μεγαλύτερο μέρος της Πάρνηθας καλύπτεται από Μεσοζωικούς ασβεστόλιθους.  Λόγω της σύστασης των πετρωμάτων της, η Πάρνηθας έχει περισσότερα από 20 σπήλαια και βάραθρα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι: το σπήλαιο του Πανός, στο βορειοανατολικό άκρο του φαραγγιού του Κελάδωνα, το βάραθρο στη κορυφή Κεραμίδι, το βάραθρο του Ταμπιλθίου, το βάραθρο της Γκούρας, το σπηλαιοβάραθρο της Δεκελείας μεταξύ Κατσιμιδίου και Μόλας, το σπηλαιοβάραθρο του Νταβέλη στο δάσος Τατοίου και το σπήλαιο της Αγίας Τριάδας.

Κάτω από το ασβεστολιθικό στρώμα πετρωμάτων, βρίσκονται Παλαιοζωικοί σχιστόλιθοι και ψαμμίτες.  Στην επαφή των δύο στρωμάτων δημιουργούνται πηγές επαφής, 46 πηγές αριθμεί ο Εθνικός Δρυμός σε όλη την έκταση του.

Μερικές από τις πιο γνωστές πηγές είναι της Αγίας Τριάδας, της Κορομηλιάς, του Άγιου Πέτρου Μόλας, του Πλάτανου Τατοίου, του Άγιου Γεωργίου Κεραμιδίου, της Πλατάνας, της Φυλής, η πηγή στο Μπάφι, στο Μεσιανό Νερό, στο Βιλλιάνι.

Δραστηριότητες

Πεζοπορία

Η μικρή απόσταση από την Αθήνα, το καλό οδικό δίκτυο και η ύπαρξη δύο ορεινών καταφυγίων στο Μπάφι και το Φλαμπούρι, καθιστούν την Πάρνηθα ένα ιδανικό τόπο αναψυχής.  Ένα εκτεταμένο δίκτυο από μονοπάτια προσφέρει την δυνατότητα για πεζοπορία μέσα από περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.  Πολλά από αυτά μετά την πυρκαγιά της 28-6-2007 διέρχονται είτε στο σύνολό τους είτε εν μέρει μέσα από τις καμένες εκτάσεις.  Τα κυριότερα από αυτά είναι:

• Φυλή – Σφενδάλη (26.400μ)
• Θρακομακεδόνες – Αυλώνας (21.150μ)
• Προφ.Ηλίας (Αυλώνα) – Λοιμικό (13.550μ)
• Αμυγδαλέζα – Μονή Κλειστών (12.300μ)
• Μετόχι – καταφύγιο Μπάφι (9.500μ)
• Αυλώνας – Λοιμικό (8.750μ)
• Αγ Παρασκευή – Λοιμικό (7.800μ)
• Μ.Κυπριανού – Κιάφα Πίνη (4.400μ)
• Πέτρα Βαρυμπόμπης – Μόλα (7.400μ)
• Κατσιμίδι – καταφύγιο Φαμπούρι (5.750μ)
• Χούνη – καταφύγιο Φλαμπούρι (5.750μ)
• Θρακομακεδόνες – καταφύγιο Φλαμπούρι (3.300μ)
• Μον Παρνές – καταφύγιο Μπάφι (3.250μ)
• Διάσελο Πανός – Γκούρα (2.650μ)
• Παλιομήλεσι – Σαλονίκη (1.500μ)

Αναρρίχηση

Λόγω του έντονου ανάγλυφου στην Πάρνηθα έχουν δημιουργηθεί ιδανικές περιοχές για αναρρίχηση όπως:  οι χαράδρες της Χούνης και της Αγίας Τριάδας, ο βράχος της Βαρυμπόμπης και το φαράγγι του Κελάδωνα.

Ορεινή Ποδηλασία

Ένα πολύ δημοφιλές άθλημα που αναπτύσσεται ολοένα στη Πάρνηθα είναι η ορεινή ποδηλασία.  Ένα πυκνό δίκτυο ποδηλατοδρόμων έχει δημιουργηθεί τόσο στον πυρήνα όσο και στην περιφερειακή ζώνη του Δρυμού.  Ο σπουδαιότερος είναι η κυκλική διαδρομή στην περιοχή Κιθάρα στο Τατόι.

Ξεναγήσεις

Ο Φορέας Διαχείρισης από το 2007 πραγματοποιεί πρόγραμμα Περιβαλλοντικής ενημέρωσης  –  ευαισθητοποίησης, σε Σχολεία αλλά και σε Συλλόγους.  Σκοπός του προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση στην αξία της προστασίας και στην διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.

Οι ξεναγήσεις γίνονται με την συνοδεία Επιμελητή – Ξεναγού  Εθνικών Δρυμών.   Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα παρέχονται στο site του Φορέα (www.parnitha.eu) .  Παράλληλα το Δασαρχείο στην Πάρνηθα και το WWF στα πλαίσια της ανάδειξης του Εθνικού Δρυμού και της ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του κοινού, οργανώνουν προγράμματα περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ξεναγήσεις.

Χώροι Αναψυχής

Τρεις μεγάλοι χώροι αναψυχής βρίσκονται στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού στην Πάρνηθα (Μπάφι, Μεσσιανό Νερό, Μόλα) και αρκετοί άλλοι την περιφερειακή ζώνη (Μετόχι, Πλάτανος Τατοίου, Κατσιμίδι, Άγιος Μερκούριος, Πηγή Φυλής)  όπου διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές για φαγητό και παιχνίδι.

Από την πυρκαγιά κάηκαν ολοσχερώς οι χώροι αναψυχής στην Πλατάνα, το Βιλιάνι, και το Δάσος των Γιγάντων.

Εξωκλήσια

Στη Πάρνηθα είναι διάσπαρτα πολλά μικρά ξωκλήσια, τα οποία βρίσκονται δίπλα σε πηγές σε θαυμάσιες τοποθεσίες.  Τα πιο γνωστά από αυτά είναι η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Πέτρος στη Μόλα, ο Άγιος Γεώργιος στο Κεραμίδι, Η Αγία Παρασκευή στη Φυλή, ο Άγιος Νικόλαος στο Λοιμικό και ο Άγιος Μερκούριος.

Αρχαιολογικοί Χώροι

Η Πάρνηθα εμφανίζεται ως το πιο οχυρωμένο βουνό της Αρχαίας Ελλάδας, καθώς ήταν το προπύργιο της Αττικής σε επιθέσεις από τον Βορρά.  Αξιόλογα φρούρια ήταν της Πανάκτου, της Φυλής, του Κατσιμιδίου και της  Δεκέλειας, ενώ ως οχυρωμένες θέσεις και πύργοι ήταν το Λειψίδριο, ο πύργος του Λοιμικού κ.α στο σπήλαιο του Πανός βρέθηκαν πάρα πολλά λατρευτικά αντικείμενα, ενώ στη Δεκέλεια υπάρχει και ο τάφος του αρχαίου τραγικού ποιητή Σοφοκλή.

Σημαντικό πολιτιστικό μνημείο αποτελούν και τα θερινά ανάκτορα στο Τατόι, τα οποία μπορούν πλέον να αξιοποιηθούν και να γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό.

Εθελοντικές Οργανώσεις

Στην ευρύτερη περιοχή της Πάρνηθας δραστηριοποιούνται και αρκετοί σύλλογοι και οργανώσεις οι οποίοι βοηθούν στην ανάδειξη και προστασία του Δρυμού.  Αυτοί είναι:    το WWF Ελλάς, ο Όμιλος Φίλων του Δάσους, ο ΕΔΑΣΑ, ο ΕΠΟΣ Φυλής, ο Ορειβατικός Σύλλογος Αχαρνών και ο Ορειβατικός Σύλλογος Αθηνών.

Μερικές χρήσιμες συμβουλές

• Περπατάμε όσο περισσότερο μπορούμε.Η περιοχή δεν μας αποκαλύπτει εύκολα τις ομορφιές και τα μυστικά της αν δεν έρθουμε σε επαφή μαζί της.
• Ακολουθούμε πάντα τα μονοπάτια ή τους δασικούς δρόμους που έχουν ανοιχτεί ειδικά για αυτόν το σκοπό. Έτσι μειώνουμε τόσο την πιθανότητα να χαθούμε, όσο και να προξενήσουμε άθελά μας ζημιά στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.
• Ρωτάμε να μάθουμε. Η γνώση για τον οικολογικό και πολιτισμικό πλούτο της Πάρνηθας είναι εργαλείο για την προστασία της περιοχής και ουσιαστικός παράγοντας για τη γνωριμία μας μαζί της.
• Φροντίζουμε κάθε μας δραστηριότητα να ακολουθεί τον Κανονισμό Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού στην Πάρνηθα. Έτσι, σύμφωνα με αυτόν δεν μπορούμε να ανάψουμε φωτιά.Ας θυμόμαστε πως οι πυρκαγιές είναι ένα από τα σημαντικά προβλήματα του βουνού.
• Είμαστε πάντα εφοδιασμένοι με μια σακούλα για τα απορρίμματα μας ή χρησιμοποιούμε τους ειδικούς κάδους. Τα σκουπίδια και τα μπάζα είναι μεν στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού μας, δεν έχουν όμως καμία θέση στη φύση.
• Αποφεύγουμε τη δυνατή μουσική, τις φωνές και την πρόκληση δυνατών θορύβων.Η φύση παίζει τη δική της ωραία μουσική.
• Αν αντιληφθούμε οποιαδήποτε παράνομη δραστηριότητα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος ειδοποιούμε αμέσως το Δασαρχείο στην Πάρνηθα και το Φορέα Διαχείρισης.
• Ενημερώνουμε τα μικρά παιδιά που συνοδεύουμε για την αξία του δάσους, για τα φυτά, τα ζώα και τα πουλιά που ζουν σε αυτό και απολαμβάνουν μαζί τους ήπιες δραστηριότητες που σέβονται τη φύση όπως παρατήρηση πουλιών, πεζοπορία, ποδηλασία.
• Δεν μπορούμε να κατασκηνώσουμε μέσα στο δάσος.Αντί για αυτό μπορούμε να διανυκτερεύσουμε στα δύο ορειβατικά καταφύγια στις περιοχές Μπάφι και Φλαμπούρι που μας προσφέρουν δυνατότητα για ξεκούραση, φαγητό και διανυκτέρευση.
• Κυκλοφορούμε με αυτοκίνητα ή δίκυκλα μόνο εντός των δασικών δρόμων και δεν καταστρέφουμε λάκες, λιβάδια ή μονοπάτια.
• Συμβουλευτείτε πάντα τις ενημερωτικές πινακίδες που βρίσκονται σε διάφορα σημεία του Δρυμού.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ 

ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ

• Το άναμμα της φωτιάς.
• Η κοπή δέντρων, κλαδιών και κορυφών, το ξερίζωμα και η συλλογή λουλουδιών ή άλλων φυτών και γενικά κάθε φθορά βλάστησης.
• Η συλλογή και η μεταφορά φυτοχώματος.
• Η ρύπανση του χώρου γενικά.
• Η κυκλοφορία κάθε είδους τροχοφόρων στους δασικούς δρόμους, όπου υπάρχουν εμπόδιακαι απαγορευτικά σήματα.
• Η χρησιμοποίηση του δικτύου δρόμων για κάθε είδους δοκιμές και αγώνες αυτοκινήτων και δικύκλων, καθώς και η ανάπτυξη υπερβολικής ταχύτητας και εκκωφαντικών θορύβων σε όλους τους δρόμους.
• Το κυνήγι και η σύλληψη κάθε ζώου με οποιοδήποτε μέσο, σε όλη τη διάρκεια του έτους.
• Η διακίνηση κάθε είδους όπλων, έστω και λυμένων στη θήκη, τσεκουριών, πριονιών ή άλλων κοπτικών εργαλείων.
• Η βοσκή κάθε ζώου.
• Η διακίνηση σκυλιών, έστω και δεμένων ή άλλων κατοικίδιων ζώων και η εγκατάλειψη τους στο χώρο του Δρυμού.
• Η διανυκτέρευση σε σκηνές ή τροχόσπιτα.
• Η εγκατάλειψη κυψελών μελισσοσμηνών.
• Οι διαφημίσεις (σε βράχους, δένδρα, περιφράξεις κ.λ.π.) και η αναγραφή συνθημάτων.
• Η διακίνηση καντινών και μικροπωλητών.
• Η καταστροφή πινακίδων, περιφράξεων και γενικά έργων και υλικών που είναι περιουσία του Δημοσίου.

Για τους παραβάτες του κανονισμού αυτού εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν.Δ 861/1969, του Ν.Δ 996/1971 και του Ν.998/1979.

Χρήσιμα Τηλέφωνα:

Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας:  210 24445226, 210 2435333

Δασαρχείο Πάρνηθας:  210 2434061

Δασαρχείο Καπανδριτίου:  229 5052450

WWF Ελλάς:  2103314893

ΕΟΣ Αθηνών:  210 3636617

ΕΟΣ Αχαρνών:  210 2451528

Όμιλος Φίλων του Δάσους:  210 6220299

ΕΔΑΣΑ:  210 5200680-1

ΕΠΟΣ Φυλής:  210 2411148

Συντονιστικό Κέντρο Δασοπροστασίας:  1591

Αστυνομία:  100

Πυροσβεστική:  199

Καταφύγιο Μπάφι:  210 2469050

Καταφύγιο Φλαμπούρι:  210 2464666

Τα κείμενα του άρθρου αντλήθηκαν από τα εξής:

Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας (Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας)

Οδηγός επισκέπτη Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας (Δασαρχείο Πάρνηθας)

Οδηγός του καλού επισκέπτη στην Πάρνηθα (WWF Ελλάς)